Binnen onze organisatie zal flink moeten worden bezuinigd. De bestuurder is in overleg met de vakbonden over een eventueel af te sluiten sociaal plan. Wij proberen ook ons steentje bij te dragen door in overleg te treden met de vakbonden. Onze bestuurder stelt zich op het standpunt dat de or geen enkele rol speelt bij het afsluiten en opstellen van een sociaal plan. Hij richt zich daarom alleen tot de vakbonden en zet de or daarmee voor ons gevoel buitenspel. Kunnen wij als or hier nog iets tegen doen?
Ja en nee. Het staat de ondernemer vrij om met de vakbonden te overleggen over het sociaal plan. Soms kan hij daartoe zelfs verplicht zijn op grond van de cao. Als de ondernemer onderhandelt met de vakbonden, hoeft hij dat niet ook nog een keer met de or te doen. Toch staat de or niet helemaal buitenspel. Over de reorganisatie moet op grond van artikel 25 WOR aan de or advies worden gevraagd. In art. 25 lid 3 WOR staat dat bij de adviesaanvraag aan de or een overzicht wordt verstrekt van onder meer de gevolgen die het besluit naar verwachting zal hebben voor het betrokken personeel en van de naar aanleiding van die gevolgen voorgenomen maatregelen.
Die maatregelen staan in het sociaal plan dat de ondernemer met de vakbonden wil overeenkomen. Langs de weg van het adviesrecht heeft de or dan de mogelijkheid om een oordeel te geven over de inhoud van dat sociaal plan. De bestuurder is dus niet verplicht de maatregelen in overeenstemming met de or vast te stellen maar het adviesrecht van de or strekt zich nadrukkelijk ook uit tot het Sociaal Plan. Ter illustratie, in de zogenoemde Bolsius-zaak heeft de Ondernemingskamer hierover een duidelijke uitspraak gedaan: ‘…ook al is de ondernemer niet gehouden de hier bedoelde maatregelen in overeenstemming met de cor vast te stellen, het adviesrecht van de cor strekt zich (wel) nadrukkelijk mede tot (de inhoud van) die maatregelen uit.’
Is het verstandig om het overleg over het sociaal plan over te laten aan de betrokken vakbonden en de ondernemer?
De or heeft geen keus. Als de ondernemer ervoor kiest om over het sociaal plan te overleggen met de vakbonden, dan kan de or daar niets tegen doen. De uitkomsten van dat overleg zullen worden meegedeeld aan alle medewerkers en dus ook aan de or, die daar dan weer rekening mee kan houden in zijn advies. Overigens is er geen verplichting voor de ondernemer om met de vakbonden tot een akkoord te komen over het sociaal plan. Voor een akkoord heb je twee partijen nodig, maar je kunt die partijen niet verplichten het met elkaar eens te worden. Als ondernemer en vakbonden een akkoord hebben bereikt over het sociaal plan, dan zal de or dat akkoord betrekken in zijn advies over de reorganisatie. In het algemeen geldt dan dat de or niets meer kan veranderen aan het sociaal plan. Komt er geen akkoord, dan kan het gebeuren dat de ondernemer met de or wil onderhandelen. Ook kan het voorkomen dat de ondernemer zijn laatste onderhandelingsbod aan de or voorlegt. De or kan daar dan een oordeel over geven in het kader van zijn advies, en bijvoorbeeld de bezwaren of eisen van de vakbonden daarin meenemen. Daar dient de ondernemer dan in ieder geval in het kader van het adviestraject gemotiveerd op in te gaan.
Bestaat er verschil tussen een sociaal plan overeengekomen met de vakbonden en een sociaal plan overeengekomen met een or?
Een sociaal plan afgesloten met vakbonden kan het rechtskarakter van een cao hebben. In dat geval is het automatisch van toepassing op alle werknemers. Het verschil met een sociaal plan overeengekomen tussen werkgever en or is dat dit niet automatisch doorwerkt in de individuele arbeidsovereenkomst van de werknemers. Dit hangt samen met het feit dat een or de individuele werknemer niet kan binden, waar een vakbond dat wel kan. Een individuele werknemer is slechts gebonden aan een sociaal plan overeengekomen tussen werkgever en or indien en voor zover de werknemer daarmee heeft ingestemd. Overigens blijkt het in de praktijk nauwelijks verschil te maken.
