De Wet op de Ondernemingsraden geeft ondernemingsraden een goede positie om invloed uit te oefenen op besluiten die belangrijk zijn voor de onderneming. Vaak zijn deze besluiten onderdeel van de strategie van de onderneming. Betrokkenheid van de OR bij strategische vraagstukken zou dan ook vanzelfsprekend moeten zijn. De praktijk laat vaak iets anders zien. Hoe kun je als OR wel invloed uit te oefenen op de strategie van de onderneming? En wat vergt dit van de OR?
Volwaardige medezeggenschap
Veel ondernemingen staan voor grote uitdagingen op strategisch vlak. Duurzaam ondernemen, de energietransitie en digitale transformatie zijn slechts enkele voorbeelden hiervan. Op grond van de WOR zullen veel besluiten op deze thema’s onder het adviesrecht van artikel 25 vallen, omdat zij kunnen leiden tot investeringen, het benutten van nieuwe technologieën en het veranderen van werkzaamheden of de organisatie. Het adviesrecht behoort tot de belangrijkste bevoegdheden van de OR, en toch kent het zo zijn beperkingen. Volwaardige medezeggenschap begint namelijk al veel eerder, namelijk bij de ontwikkeling van plannen, de strategie en het beleid van de onderneming. Bij strategische onderwerpen is het adviestraject dan eerder een sluitstuk van een langdurig proces in plaats van een startpunt van een besluit over de toekomst van de onderneming.
Belang van betrokkenheid in vroeg stadium
Hoe vroeger je als OR betrokken bent bij de ontwikkeling van de strategie van de onderneming, des te meer invloed kun je uitoefenen op de uiteindelijke besluitvorming. Dat is van belang, omdat de betrokkenheid van de OR leidt tot een groter draagvlak voor beslissingen die worden genomen. Bovendien vergroot de betrokkenheid van de OR de kwaliteit van de besluitvorming. Als je als OR betrokken serieus betrokken wilt worden bij strategische vraagstukken vergt dit een actieve invulling van de medezeggenschap. Je zult je als OR moeten positioneren als een gelijkwaardige gesprekspartner die van waarde kan zijn voor het ontwikkelen van toekomstplannen voor de onderneming. De OR gaat goed voorbereid het overleg in, stelt relevante vragen, is op de hoogte van de ontwikkelingen, komt zelf met ideeën en weet welke wegen bewandeld kunnen worden, zowel formeel als informeel. Hierna licht ik een aantal punten uit:
Enkele handvatten
Voor de OR is een goed netwerk essentieel. Uiteraard moet je daarbij denken aan het contact met de collega’s. Een goed netwerk van collega’s om je heen levert waardevolle informatie op, ook op strategisch vlak. Investeer dan ook contact met de achterban en zoek naar kennisdragers binnen de onderneming en wijs deze eventueel aan als deskundigen. . Vergeet daarbij niet de jongere medewerkers, die wellicht andere inzichten kunnen geven over de toekomst van de onderneming. Als er andere medezeggenschapsorganen zijn (zoals een cliëntenraad) geldt daarvoor hetzelfde.
Als er een toezichthouder is binnen de organisatie is regelmatig formeel en informeel contact belangrijk: Toezichthouders spelen een belangrijke rol in de bepaling van de strategie van de onderneming. Datzelfde geldt voor aandeelhouders. Het is dus zinnig contact te onderhouden met deze organen, om over de strategie van gedachten te wisselen. Als OR kun je zowel aandeelhouders als toezichthouders bijvoorbeeld twee keer per jaar uitnodigen om aanwezig te zijn bij een overlegvergadering. In sommige gevallen zijn zij zelfs verplicht om te komen. Een (goed voorbereid) gezamenlijk overleg met deze partijen kan zinvol zijn om kennis te nemen van elkaars ideeën, zodat je een gezamenlijke en gedragen visie kan ontwikkelen. Een geschikt moment voor een overleg over de strategie van de onderneming is uiteraard het artikel 24-overleg.
Als er sprake is van een toezichthoudend orgaan, onderzoek als OR dan of je invloed kan uitoefenen op de samenstelling van dit orgaan. Op grond van de wet, de statuten, cao of de toepasselijke governance code kan er bijvoorbeeld sprake zijn van een adviesrecht, een aanbevelingsrecht of een versterkt voordrachtsrecht voor de OR. Als daarvan sprake is, maak hier als OR gebruik van. Te veel ondernemingsraden oefenen hun bevoegdheid niet uit, omdat zij veronderstellen geen geschikte kandidaten te kunnen vinden. Maar ook hierbij kunnen OR-en zich laten adviseren door deskundigen.
Niet in de laatste plaats is het voor de OR van belang om een eigen visie te ontwikkelen op de koers van de onderneming. Wees niet te bescheiden, zet je eigen netwerk in, haal informatie op en formuleer speerpunten voor een gezonde toekomst van de onderneming. Dit is van grote waarde voor de onderneming en de werknemers. Vergeet daarbij niet om deze visie te delen met de relevante spelers, en kom waar mogelijk zelf met initiatieven. Niets voor niets heeft de OR op grond van de WOR het initiatiefrecht.
“De toekomst is vaag”
Voor menig OR zal het wennen zijn om op strategisch niveau mee te praten. Plannen lijken toekomstmuziek en soms ziet de toekomst er na een paar jaar toch gewoon anders uit. Als OR zul je moeten accepteren dat plannen niet vastomlijnd zijn en je in strategiegesprekken te maken hebt met veel onzekere factoren. Dat is spannend, maar biedt ook de mogelijkheid om impact te creëren op de toekomst van de onderneming.
Training
Sprengers advocaten heeft voor ondernemingsraden een scholing ontwikkelt waarin bovenstaande onderwerpen aan de orde komen. Mocht je hierover meer informatie willen, laat een bericht achter op de website of mail naar a.terpstra@sprengers.nl
