De WOR is bij de overheid ingevoerd in 1995. De bedoeling van de wetgever was om de medezeggenschap bij de overheid gelijk op te laten lopen met de medezeggenschap in het bedrijfsleven. Toch is er een uitzondering die bekend staat als ‘het primaat van de politiek’. Dat houdt in dat besluiten van bijvoorbeeld een ministerie of een gemeente niet onder het adviesrecht van de OR vallen als het gaat om politieke besluitvorming. Als gemeenteraden bijvoorbeeld besluiten tot een gemeentelijke herindeling dan is dat een besluit van een democratisch gekozen orgaan en heeft de OR van de gemeente geen adviesrecht behalve voor wat betreft de personele gevolgen van het besluit.
In de praktijk zien we dat ondanks het politieke primaat er toch vaak advies gevraagd wordt aan de OR. Voor het draagvlak in de organisatie voor besluitvorming is dat ook ven belang. Tot nu toe was het vaste jurisprudentie van de Ondernemingskamer van het Gerechtshof Amsterdam (OK) om te oordelen dat als er eenmaal advies was gevraagd ondanks het feit dat het voorgenomen besluit onder het politieke primaat viel, de OR dan ook het recht had om tegen zo’n besluit in beroep te gaan. Aan die vaste jurisprudentie is op 19 november 2015 abrupt een eind gekomen.
De gemeente Diemen vroeg de OR advies om een aantal taken (zoals personeel, inkoop, huisvesting, juridische zaken, financiën) van de gemeente Diemen en twee andere gemeenten onder te brengen in een Shared Service Organisatie. In april stemde de gemeenteraad in met dit voorstel van het college van B&W ondanks het negatieve advies van de OR. De OR ging vervolgens tegen het besluit in beroep bij de OK.
De OK geeft nadrukkelijk aan dat hij afstand neemt van zijn vaste jurisprudentie. (ECLI:NL:GHAMS:2015:4890) De OK meent dat het niet zo kan zijn dat besluiten van democratisch gelegitimeerde organen kunnen worden doorkruist door medezeggenschap van werknemers. Een andere opvatting, zo vindt de OK, zou bovendien leiden tot het ongerijmde resultaat dat, als de OK de gemeente zou verplichten het besluit in te trekken, de vrijheid van het college van B&W en de gemeenteraad om zelfstandig de voor- en nadelen van het besluit af te wegen.
Hoe deze uitspraak in de praktijk zal uitpakken voor ondernemingsraden bij de overheid zal nog moeten blijken. Ik zou mij kunnen voorstellen dat de huidige praktijk om (onverplicht) advies te vragen gewoon wordt voortgezet. Dan kan de OR adviseren over het besluit zelf en over de personele gevolgen daarvan. In zoverre kan alles bij het oude blijven. Wat de OR bij de overheid wel definitief is kwijtgeraakt is zijn beroepsrecht bij de OK als het gaat om besluiten die vallen onder het primaat van de politiek.
