Een OR van een zorginstelling met 90 medewerkers komt er per toeval achter dat er een verkapte reorganisatie wordt doorgevoerd. Op een bepaald moment blijkt dat twaalf collega’s tegelijk de boodschap kregen dat zij zullen worden ontslagen omdat zij niet voldoende zouden functioneren. Voor allen komt dit onverwachts. Inmiddels zijn wel al vier collega’s akkoord gegaan met een voorstel tot beëindiging van de arbeidsovereenkomst. De OR is door de ondernemer niet betrokken bij deze plannen. Volgens de bestuurder is er geen sprake van een adviesplichtig besluit (een reorganisatie).
Wat kan de OR doen?
Onder het Nederlandse arbeidsrecht zijn reorganisaties aan strenge normen gebonden. Zo mag een werkgever niet willekeurig kiezen welke medewerker voor ontslag in aanmerking komt, moet de OR worden geraadpleegd en zullen er soms collectieve afspraken gemaakt moeten worden.
Dit beperkt uiteraard de ruimte voor de werkgever, en niet iedere werkgever is daar blij mee. Sommige werkgevers proberen om de regels heen te werken, bijvoorbeeld door met individuele werknemers afspraken te maken over een beëindigingsregeling. Collega’s verdwijnen van het toneel, het ontslag wordt neergezet als een individuele kwestie (zogenaamd onvoldoende functioneren) maar iedereen weet beter: er wordt een reorganisatie doorgevoerd, soms met ‘vuil spel’.
kom snel in actie
Als je als OR vermoedt dat er een reorganisatie wordt doorgevoerd terwijl de OR niet erbij is betrokken, moet je snel in actie komen. Stel vragen aan de bestuurder, vraag informatie op over de beëindigingen, vraag rond op de werkvloer welke collega’s nog meer zijn getroffen enzovoort. Als er dan voldoende redenen zijn om te veronderstellen dat er een reorganisatie gaande is, zal de OR zijn formele positie moeten claimen.
De OR heeft namelijk op grond van artikel 25 WOR het recht om te adviseren bij een reorganisatie. Als er geen advies is gevraagd kan de OR zelfs beroep instellen bij de Ondernemingskamer van het Gerechtshof te Amsterdam. Dit moet binnen een maand gebeuren nadat de OR erachter is gekomen dat een reorganisatie wordt doorgevoerd. Houd de termijn in de gaten, want als je te laat bent heb je geen positie meer! Zorg er ook voor dat je tijdig een advocaat betrekt. Voor het instellen van beroep heb je namelijk een advocaat nodig.
Duivels dilemma
Het beroep bij de Ondernemingskamer kan ertoe leiden dat de bestuurder de uitvoering van het besluit vrijwillig staakt of dat hij door de rechter wordt teruggefloten. Het kan er ook toe leiden dat de OR alsnog om advies wordt gevraagd en er afspraken kunnen worden gemaakt over bijvoorbeeld ontslagvergoedingen. Het probleem is vaak wel dat de verhouding verstoord is geraakt tussen de werkgever en de collega die de mededeling heeft gekregen dat hij ontslagen wordt. In veel gevallen willen werknemers na zo’n mededeling zelf niet meer terug bij deze werkgever, ook al is het ontslag onterecht.
Dat stelt de OR voor een duivels dilemma: principieel een procedure voeren of accepteren dat collega’s weg willen bij het bedrijf en hen zo veel mogelijk daarbij ondersteunen? Veel zal afhangen van de omstandigheden, maar dat is uiteraard een juristenantwoord.
