Veel werkzaamheden van ondernemingsraden bestaan uit reageren op voorgenomen besluiten die de bestuurder aan hen voorlegt. De ondernemingsraad kan echter ook zelf met voorstellen komen, ongeacht of er een voorgenomen besluit van de bestuurder voorligt.
Dit is geregeld in het initiatiefrecht. Een bevoegdheid die in de Wet op de ondernemingsraden “verstopt” is in de bepaling over de overlegvergadering, maar de moeite waard is om nader te bekijken.
Hoe is het initiatiefrecht geregeld in de wet?
In artikel 23 lid 2 WOR staat dat de ondernemingsraad bevoegd is in de overlegvergadering voorstellen te doen en standpunten kenbaar te maken over ‘aangelegenheden de onderneming betreffende’.
Artikel 23 lid 3 meldt dat de ondernemingsraad ook buiten de overlegvergadering aan de ondernemer voorstellen mag doen over de aangelegenheden betreffende de onderneming. Zo´n voorstel moet schriftelijk en met een toelichting aan de ondernemer worden voorgelegd. Daarover moet dan tenminste eenmaal in een overlegvergadering overlegd worden. Daarna deelt de ondernemer zo spoedig mogelijk (schriftelijk en met redenen omkleed) aan de ondernemingsraad mee, of en in hoeverre hij overeenkomstig het initiatiefvoorstel zal besluiten.
Wat is het initiatiefvoorstel?
Uit de wettekst blijkt dat het bij initiatiefvoorstellen gaat om voorstellen die betrekking hebben op een aangelegenheid die de onderneming betreft. Dit is een zeer ruime afbakening. Het betekent dat de ondernemingsraad de bevoegdheid is toegekend om zich met alles te bemoeien wat met de onderneming te maken heeft. Hij kan daarover voorstellen doen.
Waaraan moet een initiatiefvoorstel voldoen?
Wordt een initiatiefvoorstel buiten een overlegvergadering ingebracht, dan moet dit schriftelijk gebeuren met toelichting. Dit betekent niet dat er alleen maar sprake kan zijn van een initiatiefvoorstel als de ondernemingsraad een uitgebreid onderbouwd plan voorlegt. Het kan ook bestaan uit het signaleren van een probleem in de onderneming. Denk bijvoorbeeld aan het signaleren van te hoge werkdruk en de ondernemer oproepen om dit probleem aan te pakken. Maar het kan ook zijn dat de ondernemingsraad zelf met verdergaande ideeën wil komen over hoe deze werkdruk verminderd kan worden. Op grond van hetgeen in de WOR staat, kan de ondernemingsraad daarover overleg hebben met zijn achterban, of eventueel (externe) deskundigen inschakelen die hem kunnen assisteren met het verder onderbouwen van een initiatiefvoorstel.
Wat kun je bereiken met een initiatiefvoorstel?
Een van de grootste voordelen van het initiatiefrecht is: een ondernemingsraad hoeft niet te wachten tot de bestuurder een onderwerp bij hem op het bordje legt. Met het indienen van een initiatiefvoorstel plaatst de ondernemingsraad een onderwerp op de agenda van het overleg. Door boven dit voorstel “initiatiefvoorstel” te zetten, krijgt het automatisch extra aandacht. De ondernemingsraad onderstreept daarmee namelijk dat het voor de raad een belangrijk onderwerp is waarover hij met de bestuurder wil overleggen en waar de bestuurder ook gemotiveerd op zal moeten reageren. Als je naar de achterban communiceert dat je als ondernemingsraad een initiatiefvoorstel hebt ingediend, maak je meteen duidelijk waar de ondernemingsraad mee bezig is en laat je zien welke onderwerpen de ondernemingsraad belangrijk vindt.
Geen beroepsrecht
De WOR voorziet niet in de mogelijkheid om beroep aan te tekenen indien de ondernemingsraad het niet eens is met een besluit van de ondernemer naar aanleiding van een initiatiefvoorstel. Daarom wordt weleens gezegd dat het initiatiefrecht van minder of weinig betekenis is. Die opvatting delen wij totaal niet, om de volgende redenen:
- In de praktijk procedeert een ondernemingsraad maar in een zeer beperkt aantal gevallen. De meeste resultaten worden in het overleg bereikt.
- Mocht een bestuurder een initiatiefvoorstel afwijzen, dan valt niet uit te sluiten dat hetzelfde onderwerp op een later moment ooit toch nog in het overleg aan de orde komt, maar dan aan de hand van een voorgenomen besluit van de bestuurder. De functie van het initiatiefvoorstel is dan dat de ondernemingsraad al vroegtijdig kenbaar gemaakt heeft hoe hij tegen het onderwerp aankijkt.
Conclusie
Het initiatiefrecht is een vergaande bevoegdheid: over iedere aangelegenheid aangaande de onderneming kan de ondernemingsraad namelijk meepraten en voorstellen doen. Het plakken van het etiket “initiatiefvoorstel” op een schriftelijk voorstel van de ondernemingsraad, geeft het een extra lading zowel in het intern overleg als in de communicatie naar de achterban. Ondernemingsraden zouden van deze bevoegdheid nog meer gebruik kunnen maken.
Voor een uitgebreidere versie van dit artikel, raadpleeg ORnet.nl
Reeks De Wettelijke rechten van de OR uitgelegd
1. Artikel 24 voor wezenlijke invloed
2. Het initiatiefrecht: ‘verstopte’ bevoegdheid met veel mogelijkheden
3. Zorgtaken van de OR
4. Zes tips voor omgaan met vertrouwelijke informatie
5. WOR bij de overheid: Rechtspraak strikter dan bedoeld
6. Het OR-reglement: wat legt de OR allemaal vast?
7. Faciliteiten voor de OR
